In december 2016 toegestuurd naar Trouw, Volkskrant en Financieel Dagblad, niet gepubliceerd
Volkomen verbijsterd maak ik, geboren tijdens de Tweede Wereldoorlog, de huidige ondergang mee van de democratie en van de Westerse beschaving. De ene na de andere democratisch gekozen leider ontpopt zich als een dictator, maar dat kan het electoraat kennelijk niets schelen. Het ene na het andere referendum wordt gewonnen door de exploitanten van “das gesundenes Volksempfinden”. Het rampenscenario bestaande uit Brexit, Trump in het Witte Huis en Le Pen in het Élysée, is nu voor tweederde deel voltrokken. Het enige wat wij, Nederlanders, nog kunnen doen, is om al onze Franse vrienden en relaties te vragen: “Lieve mensen, wij houden van Frankrijk en van de Franse cultuur. Stem in hemelsnaam niet op Le Pen, want dan worden we weer vijanden, net zoals in vroeger eeuwen.”
Wat kunnen we echter verwachten van politici zoals Mark Rutte? Niets, want het ontbreekt hen aan wezenlijk leiderschap. Rutte heeft, toen hij voorzitter van de Europese Unie was, verzuimd om het goede voorbeeld te geven. Hij had het afgesproken contingent vluchtelingen uit Italië en Griekenland in Nederland moeten toelaten, wat hij niet heeft gedaan. Als andere lidstaten dit goede voorbeeld hadden gevolgd, was het pro-Europese verhaal van premier Renzi geloofwaardig geweest, en had Renzi zijn referendum wellicht gewonnen. En Rutte heeft nagelaten om tijdens het raadgevende Oekraïne-referendum duidelijk te melden dat een negatieve uitslag in strijd is met het landsbelang, en dat hij die uitslag daarom naast zich neer zal leggen. Dat was zijn recht, en zelfs zijn politieke plicht. Zo gedraagt een leider zich. Maar een politicus die trots is op het ontbreken van een eigen visie ontbreekt het uiteraard ook aan leiderschap. Pas nadat Rutte in Brussel alle hoeken van de kamer heeft gezien moet hij zich met een kunstgreep uit de penarie redden.
Nederland en Europa smachten naar leiders met een positief verhaal. Een inspirerend verhaal dat niet alleen de hoog-opgeleide kiezers aanspreekt, maar ook de kiezers die nu op Wilders en Le Pen stemmen. Ik hoor tot dusver nergens een dergelijk verhaal.
In Nederland is een redelijk functionerende samenleving ontstaan, en Rutte is daar terecht trots op. We doen het goed op de meeste lijstjes. Maar er gebeurt te weinig om de toenemende ongelijkheid in rijkdom en welvaart te bestrijden. De ambitie behoort te zijn dat iedereen een bijdrage kan leveren, liefst in de vorm van betaald werk. De organisatie van de verzorgingsstaat is vastgelopen, en moet op de schop, wellicht met een basisinkomen voor iedereen. De inkomstenbelasting in de laagste schijven omlaag, de BTW omhoog. Een progressiefactor in de vermogensbelasting want miljonairs hebben beleggingsmogelijkheden die kleine spaarders niet hebben. Maar wel met aftrekmogelijkheden voor groene investeringen, want die zijn broodnodig om de energietransitie te financieren. Zonnecentrales bouwen en kolencentrales sluiten, in Nederland en in de ontwikkelingslanden. Mobilisatie van het overvloedig aanwezige kapitaal om met groene investeringen de economie aan te jagen en werkgelegenheid te creëren . Dit is het positieve verhaal dat ik van onze politieke leiders wil horen.
De huidige stemmers op Wilders en Le Pen zijn boos. Het is volgens hen allemaal de schuld van de moslims en van de elite. Vele mensen kunnen nu eenmaal niet leven zonder een vijandbeeld. In het positieve verhaal wordt hun woede niet meer op groepen gericht, maar op de individuen uit die groepen die de samenleving verstieren. In het positieve verhaal worden de jihadisten bestreden, en managers die uitsluitend het aandeelhoudersbelang dienen, bonusbeluste bankiers, graaiende bestuurders, politici die het partijbelang altijd boven het landsbelang stellen, corrupte ambtenaren, fraudeurs, enz. aangepakt. Kortom, ieder individu die crimineel of niet-integer handelt verdient de hoon van het volk. Maar als lid van een groep mag iedereen in Nederland blijven meedoen, dat is de essentie. Discriminatie is en blijft uit den boze.
Waar blijven de visionaire politici die de vrijheidslievende, verantwoordelijke en sociaal bewuste Nederlanders meenemen met een toekomst-gericht verhaal waarin zij, samen met onze Europese vrienden, gaan bouwen aan een betere, schonere, en rechtvaardiger wereld?
Evert du Marchie van Voorthuysen